حساب دریافتنی و پرداختنی چیست و چه تفاوت هایی دارند؟

حساب دریافتنی و پرداختنی چیست و چه تفاوت هایی دارند؟ حساب‌ های دریافتنی و پرداختنی دو جزء حیاتی در سیستم حسابداری هر کسب ‌و کاری هستند و از جمله مفاهیم اساسی در حسابداری و مدیریت مالی هستند که نقش مهمی در مدیریت جریان وجوه نقد و سلامت مالی سازمان‌ ها ایفا می‌کنند. این دو حساب، نمایانگر تعاملات مالی با مشتریان و تامین ‌کنندگان می‌باشند و به طور مستقیم با موضوعات بدهی ‌ها و مطالبات مرتبط هستند.

درک درست این حساب‌ ها و تمایز بین آنها برای مدیریت صحیح جریان نقدی و سلامت مالی یک شرکت و یا موسسه ضروری است. به همین جهت موسسه حسابداری اصفهان در این محتوا قرار است تا شما را با ماهیت حساب های دریافتی و پرداختی آشنا سازد، پس تا انتها همراه ما باشید.

حساب دریافتنی یا AR چیست؟

حساب دریافتنی (Accounts Receivable) به مجموعه مطالباتی گفته می‌شود که یک شرکت از مشتریان خود بابت فروش کالاها یا ارائه خدمات دارد. در واقع این حساب که جزو حساب های جاری محسوب می شود، به پولی اطلاق می‌شود که یک کسب ‌و کار از مشتریان خود به دلیل وام، مساعده و فروش کالا یا ارائه خدمات به صورت نسیه دادن، طلب دارد. یا به عبارت دیگر، این حساب نشان ‌دهنده میزان پولی است که شرکت از مشتریان خود انتظار دارد دریافت کند.

این مطالبات معمولاً در نتیجه فروش‌ های نسیه ایجاد می‌شوند و مدت زمانی را برای پرداخت شامل می‌شوند. مدیریت موثر حساب‌ های دریافتنی می‌تواند بهبود جریان نقدی شرکت و کاهش ریسک ‌های مرتبط با عدم پرداخت مشتریان را به دنبال داشته باشد.

ماهیت حساب‌های دریافتنی، بدهکار است و جزو دارایی ‌های جاری (دارایی جاری به دارایی‌هایی اطلاق می‌شود که انتظار می‌رود در طول یک سال مالی یا چرخه عملیاتی عادی کسب ‌و کار به پول نقد تبدیل شوند. به عبارت دیگر، این دارایی‌ها نسبتاً نقد شونده هستند و می‌توان به سرعت آنها را به وجوه قابل استفاده تبدیل کرد.) محسوب می‌شوند، زیرا انتظار می‌رود که در طول چرخه عملیاتی عادی کسب ‌و کار نقد شوند.

در ادامه باید توضیح داد که حساب های دریافتنی به دو دسته تقسیم می شوند:

حساب دریافتنی غیر تجاری

حساب‌های دریافتنی غیر تجاری، نوعی از حساب‌های دریافتنی هستند که به مطالبات یک شرکت از اشخاص یا طرف‌ های غیر مرتبط با فعالیت‌ های تجاری اصلی آن اشاره دارند. این مطالبات در اثر معاملات یا رویدادهایی ایجاد می‌شوند که به طور مستقیم به فروش کالا یا خدمات به مشتریان مرتبط نیستند.

برخی از نمونه‌های رایج حساب‌های دریافتنی غیرتجاری عبارتند از:

وام‌های پرداختی به کارکنان: پولی که به عنوان وام به کارکنان شرکت داده شده و باید در تاریخ مشخصی بازپرداخت شود.

پیش ‌پرداخت‌های پرداختی: مبالغی که برای کالاها یا خدماتی که هنوز ارائه نشده ‌اند به طرف‌ های غیرمرتبط با فعالیت‌های تجاری اصلی شرکت پرداخت شده است.

سپرده‌های ضمانتی: مبالغی که به عنوان ضمانت از مشتریان یا پیمانکاران دریافت شده است.

مطالبات از اشخاص وابسته: پولی که از شرکت‌های وابسته یا سهامداران دریافت شده است.

درآمدهای حاصل از سرمایه‌ گذاری: سود یا بهره حاصل از سرمایه ‌گذاری در اوراق بهادار یا سایر دارایی‌ های غیرجاری

حساب دریافتنی تجاری

حساب ‌های دریافتنی تجاری در واقع همان دارایی‌های جاری هستند که به مطالبات یک شرکت از مشتریان ناشی از فروش کالا یا ارائه خدمات به صورت نسیه اشاره دارند که در قبل نیز به صورت کامل توضیح داده شد.

اسناد دریافتنی چیست؟

اسناد دریافتنی اوراقی هستند که تعهد بدهکاران به پرداخت وجه مشخص به حامل یا فرد تعیین شده در زمان معین را نشان می‌دهند. این اسناد به عنوان دارایی ‌های جاری در ترازنامه شرکت‌ ها طبقه ‌بندی می‌شوند و نقش مهمی در مدیریت جریان نقدی و سلامت مالی آنها ایفا می‌کنند.

نمونه‌ هایی از اسناد دریافتنی شامل موارد زیر می شود:

• چک‌ های دریافتی از مشتریان
• فاکتورهای پرداخت نشده
• سفته‌ و برات ها

تفاوت حساب‌ دریافتنی و اسناد دریافتنی

در حالی که اسناد دریافتنی اوراق بهادار هستند که تعهد به پرداخت وجه را نشان می‌ دهند، حساب‌های دریافتنی مفهوم کلی ‌تری را شامل می‌شوند و به مانده بدهی ‌های مشتریان بابت فروش‌های نسیه  اشاره دارند. اسناد دریافتنی می‌توانند بخشی از حساب‌های دریافتنی را تشکیل دهند.

اسناد دریافتنی، تعهد رسمی بدهکاران به پرداخت را نشان می‌دهند و در صورت عدم پرداخت، می‌توان از آنها برای پیگیری قانونی و وصول مطالبات استفاده کرد.

استفاده از اسناد دریافتنی برای معاملات نسیه، به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا قبل از اعطای اعتبار، وضعیت اعتباری مشتریان را به دقت بررسی کنند.

پس با توجه به مطالب گفته شده می توان از این قسمت این طور نتیجه گیری کرد که اسناد دریافتنی بهتر از حساب های دریافتنی است، چرا که در قسمت اسناد مدرارکی مانند چک یا سفته جهت تضمین از سمت بدهکار دریافت می شود ولی در حساب های دریافتنی هیچ گونه اوراقی جهت تضمین دریافت نمی شود.

حساب پرداختنی یا AP چیست؟

از سوی دیگر، حساب پرداختنی (Accounts Payable) دقیقاً مقابل حساب های دریافتنی است و به مجموعه بدهی ‌هایی اطلاق می‌شود که شرکت به تامین ‌کنندگان خود بابت خرید کالاها یا خدمات به صورت نسیه دارد.

این حساب نشان‌ دهنده میزان پولی است که شرکت باید به تامین ‌کنندگان خود پرداخت کند. پرداخت به موقع این بدهی‌ها می‌تواند تأثیر بسزایی در حفظ اعتبار شرکت نزد تامین‌ کنندگان و بهره‌ مندی از تخفیفات احتمالی در خرید های آینده داشته باشد. این حساب‌ها به عنوان تعهدات و یا بدهی جاری طبقه‌ بندی می‌شوند و باید در سررسید پرداخت شوند. نمونه‌هایی از حساب‌های پرداختنی شامل:

• فاکتورهای صادر شده توسط تامین‌ کنندگان
• حقوق و دستمزد معوق
• اجاره‌ های معوق

اسناد پرداختنی چیست

مشابه اسناد دریافتنی، در حالی که اسناد پرداختنی اوراق بهادار هستند که تعهد به پرداخت وجه را نشان می‌دهند، حساب‌ های پرداختنی مفهوم کلی ‌تری را شامل می‌شوند و به مانده بدهی ‌های یک شرکت به تامین کنندگان بابت خرید های نسیه اشاره دارند. اسناد پرداختنی می‌توانند بخشی از حساب‌های پرداختنی را تشکیل دهند.

تفاوت حساب‌ پرداختنی و اسناد پرداختنی

تفاوت این دو دسته حساب هم مانند اسناد و حساب دریافتنی در صارد شدن چک، صفه و برات از سوی شرکت و یا شخص است.

تفاوت‌ های کلیدی بین حساب‌های دریافتنی و پرداختنی:

تفاوت اصلی بین حساب دریافتنی و پرداختنی در جهت جریان وجوه نقد و نقش آن‌ها در ترازنامه مالی شرکت است. در حالی که حساب دریافتنی نشان ‌دهنده پولی است که شرکت باید دریافت کند و در بخش دارایی‌ های جاری ثبت می‌شود، حساب پرداختنی نشان‌ دهنده پولی است که شرکت باید پرداخت کند و در بخش بدهی‌ های جاری ترازنامه قرار می‌گیرد.

ماهیت حساب‌های دریافتنی بدهکار است و جزو دارایی ها محسوب می شود، در حالی که حساب‌ های پرداختنی بستانکار و جزو تعهد پرداختنی قرار دارد.

افزایش حساب‌های دریافتنی، دارایی‌های جاری و به تبع آن، خالص دارایی شرکت را افزایش می‌دهد. در مقابل، افزایش حساب‌های پرداختنی، تعهدات جاری و در نتیجه، بدهی‌های شرکت را افزایش می‌دهد.

به طور کلی، افزایش حساب‌های دریافتنی نشان ‌دهنده افزایش فروش است که می‌تواند سود آوری را به همراه داشته باشد. از سوی دیگر، افزایش حساب ‌های پرداختنی می‌تواند نشان‌ دهنده افزایش هزینه‌ها باشد که می‌تواند سود را کاهش دهد.

مدیریت مؤثر حساب‌ های دریافتنی و پرداختنی برای حفظ جریان نقدی سالم و جلوگیری از مشکلات نقدینگی ضروری است. این امر شامل پیگیری مطالبات به موقع، مذاکره با تامین ‌کنندگان برای شرایط پرداخت مطلوب و حفظ سیاست‌های اعتباری مناسب می‌شود.

درک تفاوت‌های بین حساب‌های دریافتنی و پرداختنی به صاحبان کسب‌ وکار و مدیران مالی کمک می‌کند تا وضعیت مالی شرکت خود را به درستی تجزیه و تحلیل کرده و تصمیمات آگاهانه ‌ای در مورد مدیریت نقدینگی، سرمایه‌گذاری و سایر امور مالی مهم اتخاذ کنند.